Κεφάλαιο 4: Πρόληψη Υποτροπιασµού

Είναι δύσκολο για πολλούς ανθρώπους να κατανοήσουν, πώς μόνο μια μικρή τζούρα μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη υποτροπή. Απλώς δεν φαίνεται λογικό σε μερικούς. Αλλά αν ποτέ βρεθείτε να συζητάτε, το αν μπορείτε ή όχι να ξεφύγετε καπνίζοντας «μόνο» μία, σκεφτείτε τότε, τι συμβουλή θα δίνατε σ' έναν φίλο για τον οποίο νοιάζεστε πάρα πολύ, όταν, γνωρίζοντας ότι έχει απεξαρτηθεί από ηρωίνη ή κοκαίνη, σκέφτεται πρώτη φορά μετά από μήνες ή χρόνια, να κάνει χρήση μια φορά για διασκέδαση. Φανταστείτε το σοκ και τον τρόμο σας στη σκέψη και μόνο, ιδιαίτερα αν τον γνωρίζατε στην έξαρση της εξάρτησης, όταν κατέρρεε κάθε πλευρά της ζωής του, και έβαζε σε κίνδυνο ακόμα και την ίδια του τη ζωή.

Θα του λέγατε ή θα της λέγατε, «ε, αφού τώρα είσαι καλύτερα, μπορεί να αξίζει τον κόπο να δοκιμάσεις αν θα αντέξεις μια φορά»; Μήπως νιώθετε την ανάγκη να κάνετε μια έρευνα σε επιστημονικά δημοσιεύματα για να δείτε αν η «μία φορά» είναι πράγματι επιλογή; Μήπως θέλετε να ξεφυλλίσετε περιοδικά νευρολογίας για να δείτε αν οι επιστήμονες σήμερα γνωρίζουν πράγματα για τους νευροδιαβιβαστές που εξηγούν γιατί δημιουργείται εξάρτηση; Μπορεί τότε να πείτε ότι «καταλαβαίνουν καλύτερα πώς λειτουργεί ο εθισμός και ίσως σύντομα μπορεί να αλλάξουν τη φυσιολογία του εγκεφάλου μας. Έτσι, αν υποτροπιάσεις δεν είναι και σπουδαίο πράγμα, γιατί η θεραπεία περιμένει στη στροφή - ίσως να χρειάζονται λίγα μόνο χρονάκια.». Είναι πιθανότερο, ότι θα προσπερνούσατε τις λογικές δικαιολογίες και θα λέγατε «Αν το κάνεις, θα ξαναβρεθείς εκεί που ήσουν όταν το 'κοψες. Θα κάνεις άνω κάτω τη ζωή σου και τις ζωές των γύρω σου».

Πάω στοίχημα, ότι θα διαλέγατε το δεύτερο δρόμο. Θα τρομάζατε και θα υιοθετούσατε μια απόλυτη στάση, ότι δεν θα πρέπει να το κάνει - ότι κάτι τέτοιο θα ήταν ηλίθιο, χειρότερα, θα ήταν σαν αυτοκτονία. Λοιπόν, δεν υπάρχει καμιά διαφορά ανάμεσα σ' αυτό το σενάριο και την αντίληψη ότι «Ίσως τώρα μπορώ να κάνω μόνο ένα τσιγάρο».

Στην πραγματικότητα υπάρχει μια διαφορά. Δεν βασίζεται στην ιατρική ή την φυσιολογία, αλλά είναι μάλλον κοινωνιολογική. Οι κοινωνίες μας δεν έχουν διδαχθεί για τον εθισμό στη νικοτίνη. Οι άνθρωποι έχουν διδαχθεί για την εξάρτηση από άλλες ουσίες. Παρόλο που η νικοτίνη είναι πιο εθιστική από τις περισσότερες άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες, ίσως η περισσότερο εθιστική από όλες, οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν ακόμα πώς η χορήγηση της ουσίας μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπή, παρόλο που αυτό το μαθαίνουν για τις περισσότερες από τις άλλες ουσίες.

Πόσο συχνά κάποιος, όταν έμαθε ότι κόψατε το κάπνισμα, σας έκανε την ερώτηση «δηλαδή εννοείς ότι δεν κάπνισες ούτε ένα;». Αυτό είναι τόσο γελοίο σχόλιο, κι όμως τόσο συνηθισμένο. Ή, πόσες φορές έχετε δει σε ενημερωτικό υλικό ιατρικών οργανισμών, να συμβουλεύουν υπό θεραπεία εξαρτημένους να μην αφήσουν ένα στραβοπάτημα να τους φέρει πίσω στη χρήση; Το μήνυμα είναι σαφές και ξεκάθαρο για τις άλλες ουσίες, μην ξανακυλήσετε.

Κάθε ένας εδώ, έχει εκτεθεί σ' αυτήν την αντίφαση, όχι μόνο από τότε που έκοψε το κάπνισμα, αλλά επί χρόνια και δεκαετίες, όσο ήταν ακόμα καπνιστής. Τώρα χρειάζεται ν' αλλάξετε έναν τρόπο σκέψης που είναι μέρος της κουλτούρας σας, ανεξάρτητα από ποια κουλτούρα προέρχεστε. Η διαδεδομένη στάση στην κοινωνία, είναι λάθος.

Η κοινωνία μπορεί να δέχεται τον κίνδυνο του καπνίσματος αλλά δεν έχει συλλάβει ακόμη την έννοια της εξάρτησης. Πρέπει να είστε πιο έξυπνοι και πιο ενημερωμένοι από τον κοινωνικό περίγυρο, ίσως ακόμη κι απ τον γιατρό σας. Είναι δύσκολο για το άτομο να σκέφτεται διαφορετικά απ ΄ό,τι το σύνολο της κοινωνίας, αλλά σ' ότι αφορά το κάπνισμα, πρέπει να γίνει.

Οι συνέπειες του να μην είναι κανείς φανατικά ενάντιος στη τζούρα, είναι πολύ σημαντικές για να τις αγνοήσουμε. Θα χάσετε το κόψιμο του τσιγάρου κι αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα χαθεί η υγεία σας και ίσως τελικά η ζωή σας. Πρέπει να είστε διαρκώς σε επαγρύπνηση, να υπενθυμίζετε συνέχεια στον εαυτό σας ότι είστε ένας εθισμένος υπό απεξάρτηση.

Με την πάροδο του χρόνου μπορεί να μην υπάρχουν σημάδια της εξάρτησης. Μπορεί τώρα πια να σκέφτεστε το τσιγάρο σπάνια ή και καθόλου. Αλλά ακόμα και σ' αυτό το στάδιο, υπάρχει μια 'σιωπηρή' εξάρτηση που βρίσκεται ακόμα εκεί και μπορεί να σας τραβήξει πίσω με μεγάλη δύναμη, από έναν λάθος υπολογισμό - τη σκέψη ότι είστε διαφορετικός.

Δεν είστε διαφορετικός από οποιονδήποτε άλλον εξαρτημένο από ουσίες, είτε η ουσία ήταν αλκοόλ, κοκαϊνη, ηρωϊνη κλπ. Είστε εξαρτημένος για όλη σας τη ζωή, αλλά από τη στιγμή που θα βγάλετε την ουσία από το σύστημα και δεν θα τη χορηγήσετε ποτέ ξανά, δεν θα ξαναμπείτε ποτέ σ' αυτή τη σπείρα προς τα κάτω που θέτει σε κίνηση η ουσία στους χρήστες της. Σ' ό,τι αφορά το κάπνισμα, αυτή η σπείρα είναι το χάσιμο της ελευθερίας σας, της υγείας και της ζωής σας, που σημαίνει ότι μπορείτε να χάσετε τα πάντα.

Για να κρατήσετε αυτά που έχετε, να θυμάστε πάντα ότι για να είστε ελεύθερος από το κάπνισμα - ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ ΑΛΛΗ ΤΖΟΥΡΑ!

Joel