تأثیر سیگار کشیدن بر ریهها
سیگاریهای سابق معمولاً وقتی سیگار کشیدن دیگران را میبینند، وسوسه میشوند. وقت گذراندن با یک دوست خاص و تماشای سیگار کشیدن او میتواند ایجاد وسوسه کند، بهخصوص اگر از زمان ترک سیگار، بیشترین زمانی باشد که با دوستتان گذراندهاید. اولین باری که چیزهای جدید را تجربه میکنید، حتی اگر سیگار کشیدن جزئی از آنها نباشد، سیگار کشیدن بخشی طبیعی از آن رویداد به نظر میآید.
عامل مهم دیگر در هنگام تماشای سیگار کشیدن فرد، تمایل طبیعی سیگاری سابق برای رؤیاپردازی در مورد لذت سیگار کشیدن در آن لحظه است. البته راه بهتر کنار آمدن با این وضعیت این است که سیگار کشیدن فرد را تماشا کنید و چند دقیقه صبر کنید تا سیگارهای بعدی را هم روشن کند.
بهزودی متوجه میشوید که نمیخواهید مثل او سیگار بکشید و او احتمالاً خودش هم نمیخواهد؛ اما انتخابی ندارد. شما دارید. من نامهای را در اینجا میآورم که به این موضوع میپردازد. شرح آن مقداری سختتر است چون حاوی نمایشی است که من در سخنرانیهایم اجرا میکنم.
یک نمایش که در تمام سخنرانیهایم اجرا میکنم یک ابزار سیگار کش است که با یک بطری پالماولیو پلاستیکی و یک نی که برای نگهداشتن سیگار است ساختهام. این شبیهسازی نشان میدهد که وقتی فرد سیگار میکشد چه مقدار دود وارد ریه میشود و وقتی هوا را خارج میکند چه مقدار دود بیرون میآید.
افراد سیگاری اغلب فکر میکنند که دود را به داخل میکشند و سپس بیشتر آن را به بیرون میفرستند. درحالیکه واقعیت این است که درصد کمی از دود بیرون میآید (حدود 10 درصد). من همیشه از سیگارهایی که از مخاطبینم میگیرم استفاده میکنم. اگر سیگاری که خودم آوردهام را استفاده کنم، مردم فکر میکنند داخل آن را با چیزی پرکردهام.
بههرحال، در زیر نامهای آمده است که من به یکی از افرادی که در کلینیک من شرکت کرده بود و این نمایش را دیده بود نوشتم، اما مفاهیم آن برای کسانی که آن را ندیدهاند هم صادق است. دیدن سیگار به همان شکلی که واقعاً هست، وسوسه برای کشیدن حتی یک نخ از آن را هم به حداقل میرساند.
این نامه به شرح زیر است...
هر وقت سیگار کشیدن کسی را تماشا میکنید، به نمایش بطری پالماولیو که در روز اول کلینیک ترک سیگار دیدید فکر کنید. تمام دودی که وارد بطری میشود و بیرون نمیآید را تصور کنید.
همچنین، یادتان باشد که فرد فقط همان یک سیگار را نمیکشد، بلکه احتمالاً 20،40،60 و یا تعداد بیشتری سیگار را تا پایان آن روز خواهد کشید؛ و فردا هم چنین خواهد بود. وقتی به سیگار اینگونه نگاه میکنید، دلتان نمیخواهد سیگار بکشید، مگر نه؟
من همیشه به مراجعین کلینیکم پیشنهاد میکنم این تصویرسازی ساده را انجام دهند تا بر وسوسه سیگار کشیدن غالب شوند. وقتی به یکی از شرکتکنندگان که قرار بود سه جلسه غایب شود پیشنهاد کردم این تصویرسازی را انجام دهد او پاسخ داد: "فهمیدم، شما میخواهید من خودم را شستشوی مغزی بدهم تا نخواهم که سیگار بکشم."
من این فن تصویرسازی سیگار کشیدن را شستشوی مغزی نمیدانم. اینطور نیست که از سیگاریهای سابق بخواهیم سیگار کشیدن را به نحوی ساختگی وحشتناک و کابوسمانند ببینند. کاملاً برعکس، من فقط از سیگاریهای سابق میخواهم که سیگار کشیدن را همانطور که واقعاً هست ببینند.
نمایش بطری پالماولیو مقدار واقعی دودی را که وارد میشود در مقایسه با مقدار کمی که میتوانید ببینید فرد بیرون میدهد نشان میدهد. اکثر افراد سیگاری فکر میکنند که بیشتر دودی را که وارد ریههایشان میکنند بیرون میدهند؛ اما چنانکه در نمایشها دیدید، بیشتر دود در ریهها باقی میماند. وقتی تمام دودی که باقی میماند را در ذهن تصور میکنید، تصویر زیبایی ازآنچه در بدن فرد اتفاق میافتد رسم نمیشود. شاید زیبا نباشد، اما دقیق است.
وقتی یک سیگاری سابق شخصی که سیگار میکشد را تماشا میکند، اغلب در مورد اینکه چقدر فرد از آن لذت میبرد و [سیگار] چه مزه خوبی دارد و چه احساس خوبی در فرد به وجود میآورد خیالبافی میکند. درست است که ممکن است از آن یک سیگار لذت ببرد، اما بهاحتمالزیاد اینطور نیست.
اکثر سیگاریها فقط از درصد کمی از سیگاری که میکشند لذت میبرند. درواقع آنها از بیشتر سیگارهایی که میکشند آگاهی ندارند. بعضی از آنها را صرفاً از روی عادت میکشند، اما بیشتر سیگارها به این دلیل کشیده میشوند که علائم ترک را که توسط تمام افراد سیگاری که سطح نیکوتینشان از حداقل موردنیاز پایینتر آمده احساس میشوند، بهبود دهند. سیگار ممکن است مزه وحشتناکی بدهد، اما فرد سیگاری مجبور است آن را بکشد؛ و چون اکثر افراد سیگاری به سیگار اعتیاد دارند، بایستی در طول هرروز سیگارهای زیادی مانند این بکشند تا سطح ثابتی از نیکوتین را در خون خود داشته باشند.
در مورد سیگار خیالبافی نکنید. همیشه تصویری واضح و عینی ازآنچه اعتیاد دوباره به سیگار میتواند به سر شما بیاورد داشته باشید. شکی نیست که اگر به سیگار کشیدن بازگردید تحت کنترل یک اعتیاد بسیار قوی خواهید بود.
شما صدها دلار در هرسال برای خرید هزاران سیگار خواهید پرداخت. شما بوی سیگار خواهید گرفت و در بسیاری از اجتماعات پذیرفته نخواهید شد. با هر پک، هزاران نوع سم را داخل ریهتان میکشید. این سموم استقامت و سلامتیتان را از شما خواهند ربود. درنهایت روزی جانتان را هم خواهند گرفت.
تمام نتایج سیگار کشیدن را در نظر بگیرید. سپس وقتی ببینید کسی سیگار میکشد، نسبت به او احساس دلسوزی خواهید داشت، نه حسادت. زندگی او را با زندگی سادهتر، شادتر و سالمتری که از زمان ترک اعتیادتان داشتهاید مقایسه کنید. اگر همه اینها را در نظر بگیرید و هرگز پک دیگری نخواهید زد!
به نظر میرسد این تصویر پس از 10 بار فشار دادن بطری گرفته شده باشد. چیز زیادی در این عکس دیده نمیشود. معمولاً من با هر پک از سیگار، مقدار زیادی دود از داخل بطری خارج میکنم. اغلب با یک سیگار کل اتاق پر از دود میشود. اگر به نی بالای بطری نگاه کنید، تقریباً بهطور کامل بهوسیله قطران سیگار قهوهای شده است. قبلاً شفاف بوده است. من بین 300 تا 400 سیگار را روی این بطری استفاده کردهام. با اینکه ممکن است این مقدار زیاد به نظر برسد، اغلب افراد در هرماه بسیار بیش از این مقدار سیگار میکشند. حتی خود بطری هم زرد شده است. من تقریباً تمام دودی را که داخل آن میشود بیرون میدهم. خشک بودن بطری به من اجازه میدهد این کار را بکنم. ریههای شما مرطوب هستند و بیشتر قطران سیگار را در خود نگه میدارند. درواقع بیش از 90% قطرانی که وارد ریه میشود در ریه باقی میماند. وقتی میبینید کسی دود را بیرون میدهد او درواقع حدود 10% از دود را بیرون میدهد.
میتوانید ببینید که چند صد سیگار چگونه بطری را تیره کردهاند. شما شروع به درک این موضوع میکنید که ریهای که در تصاویر پایین نشان داده میشود چطور تا این حد تغییر رنگ داده است. افراد سیگاری تنها چند صد سیگار وارد سیستم بدنشان نمیکنند. آنها به معنی واقعی کلمه، صدها هزار سیگار را در طول زندگی کوتاه شدهشان وارد بدنشان میکنند. این تغییر رنگ فقط ازنظر ظاهری ناخوشایند نیست، بلکه درواقع مرگبار است.
در زیر ریه سالم یک شخص شهرنشین را میبینید. به نقاط سیاه روی آن که نشاندهنده تجمیع کربن ناشی از آلودگیاند توجه کنید.
آن را با ریه پایین مقایسه کنید.
ریه سرطانی یک شخص سیگاری [دیده میشود]. قسمت سفید در بالا سرطان است که علت مرگ شخص هم بوده. قسمت سیاه پایین، قطران جمع شده در ریه را نشان میدهد که تمام افراد سیگاری با هر پک، ریه خود را با آن سیاه میکند.
برای اینکه دید خود را نسبت به این نمایش کمی وسیعتر کنیم، راه دیگری برای نشان دادن اینکه درواقع چه مقدار قطران از سیگار کشیدن وارد ریهها میشود میآوریم. در ادامه تصویری از یک دستگاه سیگار کش میبینیم.
این دستگاه در روز 2000 نخ سیگار میکشد و الگوی پک زدن افراد سیگاری را تقلید میکند تا مقدار قطران مشابه شخص سیگاری را جمعآوری کند. در یک روز این دستگاه بهاندازهای که در شکل میبینید دود را جمعآوری کرده است.
این ظرف حاوی قطران جمع شده از 2000 سیگار است. اگر رقیقشده (تغلیظ نشده که معمولاً در آزمایش روی حیوانات برای نمایش سرطانزا بودن مواد شیمیایی به کار میروند.) آن را بر روی پوست موشها بمالیم، 60% از آنها در عرض یک سال به سرطان پوست مبتلا میشوند.
خیلی از مواد شیمیایی که در حال حاضر برای مصرف انسانی مجاز نیستند، حتی اگر پنج درصد یا کمتر نرخ ابتلای به سرطان در آزمایشهای مشابه میداشتند، جمعآوری میشدند. قطران سیگار حاوی برخی از سرطانزاترین مواد شناختهشده برای بشر است. زمانی که سیگار کشیدن افراد را تماشا میکنید که تنها 10% از قطرانی را که فرو میدهند با بازدم بیرون میدهند، این را به یاد داشته باشید. نهتنها این مواد شیمیایی روی ریهها نقش میبندند، بلکه این افراد بهطور مداوم لبها، زبان و حنجره خود را به آنها آغشته میکنند و مقداری از آنها را میبلعند که درنتیجه مری و مسیر گوارش آنها نیز آلوده خواهد شد. افراد سیگاری در تمام این نواحی نرخ ابتلا به سرطان بیشتری دارند.
حالا که میدانید در مقیاس وسیع چه اتفاقی میافتد و چه احساسی به وجود میآید، بگذارید به سطح میکروسکوپی آنچه براثر سیگار کشیدن در ریهها اتفاق میافتد بپردازیم.
تصاویری که در ادامه میآیند تغییرات میکروسکوپی هنگام سیگار کشیدن فرد را نشان میدهند. تصویر اول یک شکل بزرگشده از حالت معمولی نایژه است.
در بالا ما مژکها را میبینیم که با H نشان داده شدهاند. آنها به سلولهای ستونی وصل هستند که با I نشان داده شدهاند. مخاطی را که سلولهای جامی که با J نشان دادهشدهاند، تولید میکنند و مخاطی که از غددی که عمیقتر داخل ریه جای دارند به همراه ذراتی که در درون این مخاط گیرکردهاند توسط مژکها جارو میشوند. پایینترین لایه سلولها که با L مشخصشدهاند، سلولهای پایه نام دارند.
در زیر ما تغییراتی را که با شروع سیگار کشیدن افراد رخ میدهند میبینیم. شما خواهید دید که سلولهای ستونی بهوسیله لایههای اضافی از سلولهای پایه جابهجا میشوند. نهتنها مژکهای کمتری وجود دارند بلکه آنهایی که همچنان کار میکنند، عملکردشان در سطح بسیار پایینتری از کارایی است. خیلی از مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو برای مژکها سمیاند؛ ابتدا حرکتشان را کند میکنند، به فاصله کمی آنها را فلج میکنند و سپس آنها را نابود میکنند.
چنانکه میبینید، با تحلیل رفتن فعالیت مژکها، مخاط در مسیرهای هوایی کوچک شروع به جمع شدن میکند و باعث میشود تنفس برای افراد سیگاری سختتر شود. دلیل سرفه کردن افراد سیگاری، باز کردن این مسیرهای هواست.
بااینوجود درنهایت سلولهای ستونی حامل مژکها بهطورکلی جابهجا میشوند. چنانچه در زیر دیده میشود، تغییرات شومی رخدادهاند. نهتنها شخص سیگاری به دلیل از دست دادن سازوکار تمیزکنندگی مژکها بیشتر در معرض ابتلا به عفونت هستند، بلکه این سلولهای غیرطبیعی (O)، سلولهای سرطانی سنگفرشی هستند. این سلولها درنهایت دیواره غشا زیرین را میشکافند و به بافت ریه هجوم میبرند و اغلب پیش از آنکه حتی فرد بداند این بیماری را دارد در بدنش پخش میشوند.
اگر شخص سیگاری پیش از به وجود آمدن سرطان سیگار را ترک کند، حتی اگر سلولها در حالت پیش سرطانی باشند، این فرآیند تا حد زیادی قابل بازگشت است. رشد مجدد مژکها حدود 3 روز پس از توقف سیگار کشیدن شروع میشود. حتی اگر مژکها سالها پیش از بین رفته باشند و موجود نباشند، بافت دیواره نای شروع به ترمیم خواهد کرد. حتی سلولهای پیش سرطانی نیز بهمرورزمان کنده میشوند و فرایند سلولی معکوسی را طی میکنند تا بافت پوششی ریه به حالت طبیعی بازگردد؛ اما اگر شخص سیگاری بیشازحد منتظر بماند و سرطان شروع شود، ممکن است برای نجات جانش خیلی دیر شده باشد.
در ادامه تصاویر آسیبشناختی واقعی آمدهاند که همین اثرات مخرب را نمایش میدهند.
زائدههای مو مانند صورتی کوچکی که در بالا وجود دارد مژکها هستند و اگر این تصویر را با شکلهای بالا مقایسه کنید میتوانید سلولهای ترشحکننده مخاط و جدا بودن سلولهای پوششی از سلولهای ریه را مشاهده کنید.
در تصویر میتوانید بافت همان منطقه را در ریه یک شخص سیگاری ببینید؛ که کاملاً مژکهای این بافت را نابود کرده است.
در نظر داشته باشید، جایی که قبلاً دو لایه سلولهای سازمانیافته و منظم از سلولهای پایه وجود داشت، حالا چندین لایه نامنظم سلولهای سنگفرشی وجود دارد که جایگزین بافت دفاعی معمولی شده است. این سلولها پیش سرطانی هستند و درصورتیکه تحریک شدن آنها (سیگار کشیدن) متوقف نشود، ممکن است وارد مرحله نهایی بدخیم شدن و حمله به بافت زیرین ریه که در زیر آمده است شروع شود.
پسازاین، خارج شدن آن از ریه و پخش شدن آن در بدن تنها بستگی به زمان دارد. اگر شخص سیگاری پیش از اینکه این تغییرات نهایی سلولی اتفاق بیافتند، قبل از اینکه سلولی بدخیم شود، سیگار را ترک کند، آنگاه این تصویر آخر قابلپیشگیری است. درواقع بسیاری از صدماتی که در شکل دوم مشاهده میکنیم میتوانند بهبود یابند.
در عرض 3 روز مژکها مجدداً شروع به رشد میکنند و معمولاً در عرض 6 ماه، عملکرد معمول مژکها بازمیگردد. بهعلاوه در طول زمان لایههای اضافی سلولها کنده میشوند و لایه پوششی نایژه به حالت عادی بازمیگردد.
متأسفانه، اگر شخص سیگاری صبر کند تا شرایط بدخیم شوند، دورنمای ترسناکی خواهد داشت. نرخ کلی نجات یافتن از سرطان ریه به مدت 5 سال تنها 14% است. سرطان ریه، بیماریای است که باوجود اینکه زمانی نادر بود، اکنون به رتبه اول مرگومیر در هر دو جنس در بین سرطانها بدل شده است.
سرطان درواقع تعداد زیادی بیماری مختلف، با علتهای گوناگون است. اگر به آمار سرطان در طول قرن پیش نگاهی بیندازیم، تغییراتی شگفتانگیز میبینیم. باوجوداینکه سرطان همواره وجود داشته است، مشکل اول از نواحی دیگری شروع میشد. سرطان ریه در اوایل قرن پیش تقریباً ناشناخته بود. اگر پزشکی به یک مورد آن برمیخورد میتوانست بهراحتی در مورد آن مقالهای در یک مجله پزشکی منتشر کند. حالا سرطان ریه به کشندهترین سرطان در جامعه ما تبدیلشده است که مردان و زنان را بیش از سرطانهای نواحی دیگر بدن از بین میبرد. فرق اصلی آن دوره و حالا، سیگار کشیدن است. در قرن گذشته سیگار بهطور محدودتری مصرف میشد، درصد بسیار کمی از مردم سیگار میکشیدند و آنهایی هم که سیگار میکشیدند مصرفشان خیلی کمتر بود. حتی تا سال 1900 تولید انبوه سیگار وجود نداشت.
ما همیشه میشنویم که سرطان همهگیر شده است و اینکه هرساله افراد بیشتر و بیشتری به دلیل سرطان میمیرند. اگر نواحی مرتبط با سیگار را از معادله حذف کنیم، مرگهای ناشی از سرطان درواقع رو به کاهش بودهاند. در بعضی نواحی مانند شکم، تعداد موارد سرطان بهطور چشمگیری کاهش داشتهاند که دلیل آن هنوز بهطور کامل درک نشده است. نواحی دیگر، مانند پستان، باوجوداینکه شیوع آن (تعداد موارد ابتلا به آن) کاهش نیافته، اما به دلیل تشخیص زودهنگامتر و درمانهای بهتر، نرخ مرگومیر ناشی از آن کاهش داشته است.
اما سرطانهای مربوط به سیگار کشیدن، یعنی ریه، دهان، لب، زبان، حلق، حنجره، پانکراس، مری و مثانه، همگی در طول قرن بیستم افزایش پیداکردهاند. این سرطانها که زمانی گمنام بودند، به عوامل اصلی مرگومیر در کشور ما [آمریکا] بدل شدهاند. درواقع، برای اولین بار در طول 100 سال گذشته مرگومیر ناشی از این سرطانها کاهش یافته است، چراکه اکنون افراد کمتری سیگار میکشند و این کاهش در افراد بزرگسال بیشتر است.
تفاوت عمدهای [در نرخ ابتلا به سرطان] بین زنان و مردان میبینیم، مخصوصاً در موارد ابتلا به سرطان ریه. دلیل آن این است که زنان خیلی دیرتر از مردان سیگار کشیدن را شروع کردند. حدود 30 سال طول کشید تا سیگار کشیدن خانمها ازنظر اجتماعی قابلقبول بشود. سیگار کشیدن مردان بهطور چشمگیری در طول جنگ جهانی اول و سپس بار دیگر در جنگ جهانی دوم افزایش پیدا کرد. توزیع مجانی سیگار بین سربازان از دلایل اصلی این اتفاق بود. سیگار کشیدن خانمها دیرتر شروع شد و این اختلاف زمانی در تأخیر در شیوع سرطان و دیگر بیماریهای مرتبط منعکس شده است.
تصاویر بالا در اصل در مورد این بودهاند که سیگار کشیدن چگونه باعث ایجاد سرطان در ریه و دیگر نواحی میشود؛ اما تخریب ریهها بهوسیله تار موجود در سیگار، محدود به سرطان نیست. دیگر بیماریهای ریوی نیز براثر سیگار کشیدن ایجاد میشوند، شناختهشدهترین آنها بیماریهای مزمن انسدادی ریه است.
شناختهشدهترین بیماری مزمن انسدادی ریه ناشی از سیگار کشیدن، آمفیزم است. این یکی دیگر از بیماریهایی است که بیش از همه برای افراد سیگاری اتفاق میافتد. بیش از 90 درصد موارد آن به دلیل سیگار کشیدن به وجود میآیند. البته برخی موارد آن در خانوادههایی اتفاق میافتند که ازنظر ژنتیکی مستعدند و افراد غیر سیگاری هم دچار آن میشوند. این یک حالت نادر است که از نبود یک آنزیم در خون به نام «آلفا یک آنتیتریپسین » به وجود میآید. این اتفاق نادر است، اما اگر کسی از خانواده شما که در طول زندگیاش یک روز هم سیگار نکشیده است مبتلابه آمفیزم شود، ممکن است ازنظر ژنتیکی مستعد بوده باشد؛ اما درهرصورت، بیش از 90 درصد موارد ابتلا به آمفیزم به دلیل سیگار کشیدن است. اگر سیگار کشیدن را حذف کنید خطر این بیماری را از بین میبرید.
برای اینکه تصوری از اثر آمفیزم بر ششها داشته باشید، نگاهی به این شکلها بیندازید. تصویر اول، ریه پر از هوای یک شخص شهرنشین غیر سیگاری است.
همانطور که در تصویر مشخص است، میتوان ذرات کربن جمع شده به دلیل آلودگی را بر روی ریه مشاهده کرد؛ اما وقتی با ریه شخص سیگاری دچار آمفیزم مقایسه شود...
میتوان دید که تفاوت فراوانی وجود دارد. مشکل فقط تغییر رنگ نیست، بلکه ریهها بهکلی از شکل خارج شدهاند که این تنفس را بسیار مشکل و درنهایت غیرممکن میکند. برای درک بهتر اینکه نفس کشیدن در صورت ابتلا به آمفیزم چگونه است، یک نفس عمیق بکشید و آن را نگهدارید. بدون اینکه هوا را بیرون بدهید یک نفس عمیق دیگر بکشید. آن را هم نگهدارید. یکبار دیگر هم نفس بکشید و آن را هم نگهدارید. بسیار خوب، حالا میتوانید نفستان را بیرون بدهید.
نفس دوم یا سومی که کشیدید احساس نفس کشیدن در مراحل پیشرفته آمفیزم را خواهد داشت. آمفیزم یک بیماری است که در آن نمیتوانید عمل بازدم را انجام دهید. اغلب تصور میشود در این بیماری شما نمیتوانید هوا را به داخل بکشید، اما درواقع برعکس است. به دلیل سیگار کشیدن، خاصیت کشسانی ریه از بین میرود. دلیل آن این است که بافت ریه صدمه میبیند و نمیتواند ریه را جمع کند؛ بنابراین وقتی میخواهید نفس بعدی را داخل بدهید بهشدت سخت خواهد بود، چراکه ریههایتان نمیتوانند به حالت اول خود برگردند.
تصور کنید باقی زندگیتان مانند وقتیکه هوا را داخل ریه نگه داشتید، برای نفس کشیدن تقلا کنید. متأسفانه میلیونها انسان نیازی به تصور کردن آن ندارند. آنها هرروز با این واقعیت زندگی میکنند. این راه ناخوشایندی برای زندگی کردن و راه آرام و دردناکی برای مردن است.
احتمالاً شما الآن میتوانید بهطور طبیعی نفس بکشید، هنگام تنفس درد ندارید و از کپسول اکسیژن کمک نمیگیرید. اگر سیگار نکشید، به خودتان این امکان را میدهید که زندگی طولانیتر و احساس بهتری داشته باشید. برای اینکه بتوانید توانایی نفس کشیدن را در طول زندگی حفظ کنید، به خاطر داشته باشید که هرگز پک دیگری نزنید!