بعضی‌ها ممکن است بگویند که اعتیاد به سیگار تنها یک استعاره بامزه است که نباید با انواع دیگر اعتیاد که تحقیرآمیز دانسته می‌شود مقایسه گردد. برخلاف این باور، اعتیاد به سیگار می‌تواند به‌اندازه اعتیاد به مواد دیگر قوی و مرگبار باشد. درواقع، اگر تعداد کل افرادی را که سالانه به دلیل اعتیاد به مواد دیگر از بین می‌روند باهم جمع کنیم، به‌اندازه تعداد افرادی که هرسال به دلیل سیگار کشیدن دچار مرگ پیش از موعد می‌شوند نخواهد شد.

تا همین اواخر، این‌که نیکوتین ازنظر روان‌شناختی اعتیادآور است در مجامع پزشکی سراسر جهان محل بحث و اختلاف‌نظر بوده است. برای اینکه یک ماده را اعتیادآور بدانیم، باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد. اول اینکه، باید پس از قطع مصرف، علائم جسمی ترک در فرد ایجاد شود. سندرم قطع نیکوتین ، یک واقعیت مستند و اثبات‌شده است.

دوم، تحمل نسبت به دارو معمولاً افزایش می‌یابد. دوز دارویی که تأثیرات مطلوب را ایجاد می‌کند به‌مرور زیاد می‌شود. تجربه این پدیده برای افراد سیگاری به این صورت است که معمولاً از روشن کردن گاه‌وبیگاه یک سیگار شروع می‌کنند و به‌تدریج به‌جایی می‌رسند که نیاز دارند هرروز یک پاکت یا بیشتر سیگار بکشند.

ویژگی سوم این است که الزام به مصرف این ماده در شخص ایجاد می‌شود تا جایی که ازنظر جامعه رفتارهای ضداجتماعی از او دیده می‌شود. خیلی از افراد می‌گویند که سیگار کشیدن این شاخصه را ندارد.

صحیح، اکثر افراد سیگاری به خاطر نیکوتین دست به رفتارهای انحرافی نمی‌زنند؛ اما دلیلش این است که اکثرشان می‌توانند به‌راحتی مقدار سیگاری که نیازشان را برطرف می‌کند به دست آورند. وقتی افراد سیگاری از دسترسی آسان به سیگار موردنیازشان محروم شوند، وضع به‌طورکلی تغییر خواهد کرد.

در طول جنگ جهانی دوم، در اردوگاه‌های کار اجباری در آلمان، به زندانیان غذای کافی داده نمی‌شد تا حداقل کالری موردنیاز برایشان تأمین شود. آن‌ها به معنی واقعی کلمه از گرسنگی تلف می‌شدند. یکی از اعمال رایج در بین زندانیان سیگاری این بود که ذخیره غذای ناچیزی که آن‌ها را زنده نگه می‌داشت با سیگار مبادله می‌کردند. حتی حالا هم در کشورهای کمتر توسعه‌یافته مثل بنگلادش، والدینی که کودکانشان سوءتغذیه دارند، غذای موردنیاز آن‌ها را با سیگار عوض می‌کنند. این رفتار عادی نیست.

در طول کلینیک‌های ترک سیگاری که برگزار می‌کنم، خیلی از مراجعین اعتراف می‌کنند که وقتی به دلیل شرایط پیش‌بینی‌نشده ذخیره سیگارشان تمام می‌شود، داخل زیرسیگاری‌ها، سطل آشغال‌ها و حتی جوی‌های آب را می‌گشتند تا ته سیگارهای قابل‌استفاده را پیدا کنند.

برای آن‌ها احساس بدی دارد که به یاد بیاورند زمانی چنین کار خجالت‌آوری انجام داده‌اند؛ اما می‌دانند که اگر دوباره شروع به سیگار کشیدن کنند و در چنین موقعیتی قرار بگیرند، کاملاً ممکن است دوباره این کار زننده را انجام دهند.

نیکوتین یک ماده اعتیادآور است و اگر جلو آن را نگیرید می‌تواند کشنده هم باشد. وقتی‌که احساس می‌کنید نیاز دارید سیگار بکشید این را به خاطر داشته باشید که حتی یک پک سیگار هم می‌تواند اعتیاد را بازگرداند. این ریسک را نکنید و به یاد داشته باشید که هرگز پک دیگری نزنید!